Zadania maturalne z Excela – czyli z czego warto się przygotować?

Jeśli interesuje Cię maksymalna ilość punktów z egzaminu maturalnego, to bezwzględnie musisz również prawidłowo rozwiązać zadania z arkusza kalkulacyjnego. Zadania maturalne Excel pojawiają się każdego roku i najczęściej dotyczą tworzenia wykresów bądź przeprowadzania symulacji na podstawie danych, eksportowanych z pliku tekstowego. Wszystkie zadania z powodzeniem rozwiążesz, jeśli opanujesz funkcje. Sprawdź więc, co jeszcze musisz poćwiczyć!

Zadania maturalne Excel z funkcją JEŻELI

Funkcja JEŻELI jest jedną z najbardziej popularnych i najczęściej wykorzystywanych funkcji, zawartych w Excelu. Jeśli prześledzić zadania maturalne Excel z ostatnich lat, to zdecydowanie najczęściej opierały się one właśnie na działaniach, związanych z funkcją JEŻELI.

Funkcja JEŻELI zaliczana jest w Excelu do funkcji logicznych, ponieważ umożliwia sprawdzanie, wyszukiwanie czy porównanie danych, na podstawie spełnienia czy wykluczenia konkretnych warunków.

Funkcję JEŻELI możesz wykorzystać zarówno kiedy do zweryfikowania masz tylko jeden warunek (PRAWDA lub FAŁSZ) albo kiedy pod uwagę trzeba wziąć kilka warunków. W sytuacji, kiedy konieczne jest łączenie warunków musisz wykorzystać funkcję:

• ORAZ –gdy obydwa warunki mają być prawdziwe,
• LUB – gdy co najmniej jeden warunek ma być prawdziwy.

Przykładem takiego zadania z wykorzystaniem funkcji JEŻELI było np. zadanie maturalne Excel z 2019 roku:

Zadanie 5. Chmury

Naukowcy śledzą zmiany pogody na odległej planecie. Chmury występujące na niebie tej planety podzielono na dwie kategorie, nazwane przez analogię do ziemskich cirrusami (C) i stratusami (S). W każdej z kategorii chmury są klasyfikowane względem wielkości od 1 do 5. Mamy zatem chmury dziesięciu rodzajów: C1, C2, C3, C4 i C5 oraz S1, S2, S3, S4 i S5. Na tej planecie w jednym dniu mogą występować chmury tylko jednego rodzaju.

W każdym z 500 kolejnych dni stacja badawcza umiejscowiona na planecie mierzyła temperaturę w stopniach oraz określała rodzaj chmur. Dane te zawarte są w kolejnych wierszach pliku pogoda.txt. Każdy wiersz pliku pogoda.txt zawiera kolejno:

• numer dnia (od 1 do 500),
• zmierzoną temperaturę (z dokładnością do jednego miejsca po przecinku, temperatura nigdy nie spada poniżej zera),
• wielkość opadu, jaki miał miejsce tego dnia (w milimetrach, zaokrąglony do liczby całkowitej),
• kategorię chmur (C, S lub 0 – jeśli dzień był bezchmurny),
• wielkość chmur (od 1 do 5 lub 0 – jeśli dzień był bezchmurny).

Dane oddzielone są średnikami, pierwszy wiersz jest wierszem nagłówkowym.

Przykład:
Dzien;Temperatura;Opad;Kategoria_chmur;Wielkosc_chmur
1;19;0;0;0
2;22;1;C;1
3;23,6;4;C;1

W dniu 301. kamera na stacji badawczej się zepsuła i od tego dnia stacja raportowała wszystkie
dni jako „bezchmurne”, temperatura i opady jednak dalej były poprawnie mierzone.

Pierwsze polecenie:

Zadanie 5.1.

Podaj liczbę dni o temperaturze większej lub równej 20 stopni i jednocześnie o opadzie mniejszym lub równym 5 mm.

Rozwiązanie zadania:

Tutaj należało zastosować funkcję JEŻELI w połączeniu z funkcją ORAZ, ponieważ w wyniku konieczne jest uwzględnienie dwóch warunków – temperatury i opadów deszczu. Obydwa warunki są prawdziwe, a to wyklucza użycie funkcji LUB.

UWAGA!

Na maturze każda minuta jest ważna. Natomiast mniej czasu stracisz, jeśli nie będziesz szukać funkcji w kreatorze, tylko stworzysz je odręcznie. Pamiętaj więc, jakie operatory porównawcze możesz stosować:

• =    – równe,
• <    – mniejsze niż,
• >    – większe niż,
• <=  – mniejsze lub równe,
• >=  – większe lub równe,
• <>  – różne (nierówne).

Matura Excel – SUMA JEŻELI,  LICZ JEŻELI

Inną, również przydatną funkcją jest np. SUMA JEŻELI. To funkcja, którą wykorzystasz, jeśli Excel zadania maturalne dotyczyć będą sumowania poszczególnych wartości, przy spełnieniu określonego warunku.

Jeśli w zadaniu używasz kreatora, potrzebujesz znać argumenty funkcji, czyli:

• zakres – komórki, które potrzebujesz zsumować A1:A20,
• kryteria – warunek na podstawie którego zostaną zliczone komórki. Warunkiem może być również tekst albo data, wtedy konieczne jest użycie cudzysłowu, np. „pojazd”, „20.01.2015”

Inną funkcją, ułatwiającą wyszukiwanie i segregowanie danych, jest funkcja LICZ JEŻELI. Dzięki tej funkcji z większej liczby danych, możesz wyciągnąć tylko te wartości, które Cię interesują bądź są niezbędne do przeprowadzania działań. Np. z listy wielu miast możesz uzyskać informacje, ile razy w danej kolumnie pojawiła się Warszawa.

Funkcja LICZ JEŻELI znajdzie jednak zastosowanie tylko w przypadku podania jednego warunku, np. gdy chcesz policzyć wszystkie wiersze o wartości poniżej 100. Jeśli zadanie maturalne z Excela polega na określeniu więcej niż jednego warunku, np. potrzebujesz uzyskać dane o wartości poniżej 100, ale nie więcej niż 10, to zamiast funkcji LICZ JEŻELI sięgnij po funkcję LICZ WARUNKI. Funkcja ta umożliwia zliczanie komórek, które spełniają jeden (lub więcej) warunków. Użycie tej funkcji okaże się szybsze niż wykorzystywanie zwykłej funkcji JEŻELI w pierwszym zadaniu.

MAX i MIN – czyli słów kilka o funkcjach pomocniczych

W omawianym wcześniej zadaniu maturalnym, znalazło się polecenie, które dotyczyło znalezienia najdłuższego ciągu kolejnych dni, w których temperatura zmierzona każdego dnia jest wyższa niż temperatura dnia poprzedniego. Tutaj w pierwszej kolejności znów niezbędna będzie funkcja JEŻELI, jednakże do uzyskania informacji w którym dniu temperatura była najwyższa, konieczne będzie wykorzystanie innej funkcji, a mianowicie MAX. Jest to funkcja opierająca się na bardzo prostym formacie: MAX(liczba1;[liczba2];…).

W przypadku tego konkretnego zadania trzeba podać max z całej kolumny, jednakże istnieje możliwość podania również w formule zakresu tylko interesujących Cię komórek, np. A1:A10.

Analogicznie działa funkcja MIN, której zadaniem jest wyszczególnienie najmniejszej wartości w danej kolumnie czy w zaznaczonym zakresie wartości.

Jak wykorzystać funkcje na zadaniach maturalnych z Excela?

Zadania maturalne Excel nie są trudne, pod warunkiem, że zrozumiesz polecenia i użyjesz właściwej funkcji. Skąd wiedzieć, jakiej funkcji trzeba użyć? Byłoby zbyt proste, gdybyś tę informację znalazł  w treści zadania. Musisz wiec polegać na swoim doświadczeniu i posiadanej wiedzy. Dobrym treningiem będzie rozwiązywanie zadań maturalnych z poprzednich lat. Według niektórych Excel na maturze nie jest tak ważny, jak algorytmy czy znajomość języków programowania. Ja natomiast uważam, że warto tak się przygotować, by rozwiązać wszystkie zadania bezbłędnie, również te z Excela. Tutaj np. znajdziesz zbiór zadań maturalnych z informatyki: https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2015/Materialy/Zbiory_zadan/Matura_Zbiór_zadań_Informatyka.pdf. Znajduje się w nim sporo zadań, m.in. z Excela.

Funkcje możesz opanować również podczas intensywnego treningu na arkuszu kalkulacyjnym. Wystarczy, że dobierzesz sobie dowolny zakres wartości i na nim przetestujesz różne możliwości funkcji. Pamiętaj też, że zawsze możesz zapisać się na korepetycje z informatyki.

Skontaktuj się, by poznać szczegóły.

Wpisy, które mogą Cię zainteresować: